رینگ خودرو با توجه به تاثیر مهمی که بر ابعاد و عملکرد تایر دارد و البته این تاثیر مستقیماً بر دینامیک خودرو محسوس است، اهمیت فراوانی دارد.
برای انتخاب رینگ، عوامل زیادی درنظر گرفته میشود، اما آنچه که ابتدا خود را نمایان میکند، بحث زیبایی و نمای خارجی رینگ است.
اگرچه این امر به عنوان یکی از عوامل موردتوجه است، اما از لحاظ اولویت در رده اول اهمیت قرار نمیگیرد. عوامل زیاد دیگری نیز در این میان قابل توجه میباشند که از آن دسته میتوان به تاثیر بر روی تایر، کنترل خودرو، نوع Offset و... اشاره کرد. در این نوشته، به مباحث انتخاب رینگ، تغییر اندازه رینگ و تاثیرات رینگ بر حرکت خودرو به واسطه تغییر در ابعاد تایر پرداخته میشود تا کاربر بتواند ضمن اشراف به مباحث رینگ، متناسب با محدودیتهای موجود به انتخاب رینگ و تغییر در اندازه رینگ و تایر خود بپردازد.
اولویتهای انتخاب رینگ
در بحث انتخاب رینگ، اولویتهای فراوانی وجود دارد که در ذیل میتوان به برخی از آنان اشاره کرد.
- برای برخی افراد، زیبایی در درجه اول اهمیت است. این افراد سعی میکنند رینگهایی بزرگتر، لاستیکهایی پهنتر و با دیواره کوتاه انتخاب کنند. نتیجه این تفکر انتخاب رینگهایی بزرگتر و تایرهایی پهنتر با دیواره کوتاه خواهد بود.
- عدهای نیز تنها تایر را عوض میکنند و در صورت تعویض رینگ، از رینگی مشابه رینگ استاندارد کارخانه استفاده میکنند. تصور این قبیل افراد این است که برای خارج نشدن از استاندارد خودرو نباید سایز رینگ را تغییر داد.
- عدهای دیگر هم بر این اعتقادند كه پهنتر شدن تایر، چرخش فرمان را مشکل و مصرف سوخت را بالا میبرد و کوتاه کردن ارتفاع دیواره تایر نیز، خودرو را از حالت استاندارد خارج میکند. در نهایت این افراد به تعویض رینگ با ابعاد استاندارد کارخانه میپردازند.
اما آنچه که در این میان، دارای اهمیت است، ثابت نگه داشتن قطر خارجی چرخ است. به این مفهوم که میتوان صرفاً قطر خارجی رینگ و قطر داخلی تایر را بهگونهای تغییر داد که قطر خارجی چرخ ثابت بماند. برای بررسی نظریات فوق در ادامه، معیارهای موردتوجه در رینگ را بررسی میکنیم. برای آشنایی بیشتر نیز در شکل ذیل، بخشهای مختلف رینگ نمایش داده شده است.
رینگ پهن، باعث افزایش پایداری خودرو، توانایی به هنگام پیچش و عکسالعمل فرمان میشود. رینگ باریک نیز باعث افزایش کیفیت سواری میشود. اگرچه ممکن است باعث افت برخی کاراییها در تایر شود، اما رینگ متوسط بین توانایی کنترل و پایداری خودرو و کیفیت سواری مصالحه ای برقرار کرده است.
Inch Up
استفاده از یک تایر با نسبت منظر (Aspect Ratio) پایینتر بههمراه رینگ با قطر بیشتر را Inch Up گویند. از فواید این عمل میتوان به نتایج ذیل اشاره کرد:
- افزایش عکس العمل فرمان (Steering Response)
- بهبود کنترل در جادههای خشک
- افزایش قابلیت فرمانپذیری در سرپیچها
- بهبود ظاهر خودرو
یکی از مهمترین شاخصها در هنگام تعویض رینگ و تایر، ثابت نگه داشتن قطر مجموعه رینگ و تایر در مقدار پیشنهادی و استاندارد شرکت سازنده است. چرا که تغییر قطر کلی چرخ باعث ایجاد خطا در کیلومتر شمار و اخلال در نحوه تعویض دندهها (خصوصا در خودروهای اتوماتیک) میشود و در خودروهای مجهز به ABS نیز در کار ECU اخلال به وجود میآورد. میتوان گفت تنها مزیت در هنگام بزرگتر شدن چرخ، افزایش شتاب خودرو در حد ناچیزی است.
برای کمک به ثابت نگه داشتن قطر چرخ در هنگام تعویض رینگ و تایر، راهنمایی به نام PLUS درنظر گرفته شده و آن را با واحدهای Plus2, Plus1 و... نامگذاری کردهاند که هر کدام نشانه افزایش 1 اینچ به قطر رینگ میباشد و با استفاده از این راهنما در ازای افزایش قطر رینگ، دیواره تایر کوتاهتر انتخاب میشود تا قطر کلی چرخ تا حد ممکن ثابت بماند.
روش تعیین اندازه رینگ و تایر جدید
با توجه به اقدامات انجام شده برای مراحل قبل به این نتیجه میرسیم که برای تعیین اندازه تایر مناسب هنگام تعویض رینگ با اندازه بزرگتر، میبایست اگر یک اینچ به قطر رینگ اضافه شود باید 20 میلیمتر به عرض تایر اضافه کرد و 10درصد از نسبت منظر کاست. برای مثال تایر 205/65R15 معادل 225/55R16 است. در این حالت، قطر کلی هر دو مجموعه رینگ و تایر مساوی باقی میماند. با استفاده از رینگ با قطر بزرگتر و تایری با پروفیل کوتاهتر، این امکان ایجاد میشود تا با حفظ شعاع کلی چرخش، کیلومترشمار خودرو، خطای بسیار ناچیزی داشته باشد.
پهنای رینگ
برای تایرهای با Aspect Ratio کمتر از 50، پهنای رینگ در حدود 85% پهنای مقطع تایر میباشد. بنابراین تایری با مشخصات 225/40ZR17 با پهنایی برابر 04/10اینچ میتواند دارای رینگی به پهنای 8.5اینچ باشد. همچنین برای تایرهایی با Aspect Ratio برابر و بیشتر از 50، پهنای رینگ در حدود 70درصد پهنای مقطع تایر است. بنابراین تایری با مشخصات p255/50VR16 با پهنایی برابر 04/10اینچ میتواند دارای رینگی به پهنای 7 اینچ باشد.
همچنین به ازای هر افزایش به اندازه 2/0اینچ (5میلیمتر) در پهنای تایر میبایست 5/0اینچ (تقریباً 3/1میلیمتر) به پهنای رینگ اضافه شود. برای مثال برای رینگی که پهنای آن در ابتدا 7 اینچ بوده و بخواهیم پهنای آن را به 5/9اینچ افزایش دهیم، (اختلاف آنها برابر 5/2اینچ است) با توجه به معیار فوق میبایست 1 اینچ (54/2 میلیمتر) به پهنای تایر اضافه کرد.
یک معیار سرانگشتی برای انتخاب رینگ پهنتر برای تایرهای Performance انتخاب رینگی با پهنای 90درصد پهنای قسمت آج تایر (نه مقطع تایر) میباشد. این معیار توافق خوبی بین سواری و کارایی برای تایرهای مذکور در خودرو ایجاد میکند.
وزن رینگ و تایر
از مسائل موردتوجه و مهم وزن رینگ و تایر است. از آنجایی که این وزن، شامل سیستم فنربندی خودرو نمیشود، هنگام رویارویی با دستاندازها و دیگر نارساییهای جاده، فشار بیشتری به فنربندی خودرو وارد میکند. پس هر چه رینگ و تایر سبکتری داشته باشیم، سواری بهتر و شتاب بیشتری خواهیم داشت. پس حتیالمقدور سعی شود رینگ و تایر جدید از رینگ و تایر استاندارد خودرو سنگینتر نباشد.
لنگی و بالانس چرخ
عوامل عدم بالانسی به علت وجود نقاط سبک یا سنگین در تایرها، لنگی شعاعی و یا محوری، عدم یکنواختی در ضخامت ورق مورداستفاده در رینگ یا عدم یکنواختی در ضخامت جوشها میباشد. دو نوع عدم بالانسی، به علت وجود نقاط سبک یا سنگین اتفاق میافتد که عبارتند از:
- عدم بالانسی استاتیکی: این ایراد بر اثر سبک یا سنگین بودن نقطهای بر روی تایر بهوجود آمده است. بهطوریکه چرخ، دارای حرکتی ارتعاشی به سمت بالا و پایین میباشند.
- عدم بالانسی دینامیکی: این مشکل، به دلیل عدم برابری وزن در دو طرف خط مرکزی محیطی (خطی فرضی که از وسط آج تایر گذشته و محیط تایر را به دو قسمت مساوی تقسیم میکند) چرخ به وجود میآید بهطوری که باعث حرکت اضافی جانبی چرخ به طرفین میشود.
بالانسهایی برای رفع اثر نقاط سبک یا سنگین انجام میشود که عبارتند از:
- بالانس استاتیکی: بالانس استاتیکی با استفاده از بالانسر حبابی انجام میشود. قابل توجه است که این نوع بالانس، ایراد حاصل از نابالانسی دینامیکی را برطرف نمیکند.
- بالانس دینامیکی: بالانس استاتیکی با استفاده از بالانس دورانی حاصل میشود. در این حالت، مجموعه رینگ و تایر هم استاتیکی و هم دینامیکی بالانس میشوند.
لنگی نیز ممکن است بر اثر نصب نامناسب تایر بر روی رینگ، استفاده از رینگهای نامناسب و ... به وجود آید. میزان کم لنگی قابل پذیرش است، اما میزان زیاد آن باعث ایجاد ارتعاش و سایش بیش از حد تایر میشود. در ادامه به تشریح انواع لنگی میپردازیم.
- لنگی شعاعی: در این نوع لنگی، ارتعاشات به واسطه لنگی (خارج از محور بودن) محور چرخ ایجاد میشود که باعث میشود در حین دوران مجموعه رینگ و تایر دارای حرکت ارتعاشی به سمت بالا و پایین باشند.
- لنگی جانبی: در این نوع لنگی شاهد حرکت جانبی (تلوتلو خوردن) مجموعه رینگ و تایر میباشیم.
ترتیب صحیح بسته شدن پیچهای چرخ
بهمنظور پیشگیری از تاب برداشتن و مونتاژ صحیح و راحت رینگ بر روی مجموعه توپی و کاسه چرخ، نحوه صحیح بسته شدن پیچهای چرخ بر روی رینگ در شکل ذیل نمایش داده شده است.
اندازه صحیح چرخ نسبت به سیستم تعلیق
مسئله مهم دیگر، چگونگی قرارگرفتن چرخ روی سیستم تعلیق است و یا به بیانی سادهتر، برخورد بیرونزدگی چرخ با لبه گلگیر در سمت بیرونی و برخورد چرخ با متعلقات داخل گلگیر که باعث بروز مشکلاتی چون پارگی تایر و نچرخیدن کامل فرمان میشود. بدیهی است که با بزرگ کردن بیش از حد تایر و رینگ با این مشکل مواجه خواهیم شد. اما در مواردی با افزایش تنها 1 سایز Plus به چرخ و یا حتی با خرید رینگی با سایز مشابه با رینگ اصلی نیز با این مشکل مواجه خواهیم شد و دلیل آن رعایت نشدن Offset در رینگ است.
برای تفهیم بهتر مطلب فوق، در ادامه به نمایش بخشهای مختلف رینگ و تایر و تشریح برخی فواصل ابعادی روی رینگ میپردازیم.
Offset
فاصله بین وسط رینگ تا محلی از رینگ که بر روی دیسک پیچ میشود را Offset میگویند. سه نوع مختلف Offset وجود دارد که در زیر میبینید.
- حالتZero: زمانی است كه محل پیچ شدن چرخها دقیقا در وسط رینگ قرار دارد.
- حالتPositive: حالتی است که بیشتر خودروها و خصوصاً خودروهای دیفرانسیل جلو دارا هستند و در این حالت پهنای چرخ و خط فرضی وسط رینگ به سمت داخل گلگیر متمایل میشود و مزیت این نوع رینگها، پیشگیری از برخورد تایر با لبه گلگیر و پیشگیری از فشار آمدن به بلبرینگ چرخ و پیچهای چرخ است.
- حالتNegative: حالتی است که بعضی از رینگهای اسپرت دارا هستند و پهنای چرخ به سمت خارج خودرو متمایل است. مزیت این نوع رینگها پهنتر شدن خودرو و پایداری بیشتر خودرو میباشد و به دلیل حالت تورفتگی، ظاهر زیباتری نیز دارند. اما عیب آنها، فشار آوردن بر روی بلبرینگ چرخ، فشار زیاد بر پیچهای چرخ و همچنین احتمال برخورد تایر به داخل گلگیر در هنگام پیچاندن فرمان و برخورد قسمت خارجی تایر با لبه گلگیر میباشد. البته این معایب برای خودروهایی که به صورت استاندارد، رینگهایNegative Offset داشته باشند وجود ندارد و فقط زمانی که جایگزین رینگ Positive Offset میشوند، پدید میآید.
زمانی که میزان Offset از حالت استاندارد خارج شود، تغییراتی در نحوه هندلینگ خودرو به وجود خواهد آمد. زمانی که از رینگی با اندازه مشابه اندازه قبلی استفاده میکنیم، لازم است که Offset رینگ جدید، دقیقا با Offset استاندارد برابر باشد. اما زمانی که پهنای رینگ تغییر میکند، دیگر مقدار Offset قبلی قابل قبول نیست و باید نسبت به میزان فضای موجود در پشت تایر، همچنین فاصله تا لبه گلگیر و سایز تایر و رینگ، Offset مطلوب را مشخص نمود. رابطهای کلی در این زمینه وجود دارد کهOffset نباید بیشتر از 20درصد از حالت استاندارد کارخانه سازنده خودرو خارج شود. همچنین حداقل فاصله رینگ جدید با متعلقات سیستم ترمز بایستی 3mm باشد.
لازم به ذکر است که Offset را باحروف اختصاری ET به همراه یک عدد دو رقمی (به میلیمتر) که معرف میزان مثبت یا منفی بودن Offset است را نشان میدهد. مثلاً ET25 یعنی 25میلیمتر آفست مثبت.
به طور کلی، افزایش بیش از حد پهنای تایر باعث گیرکردن تایر به گلگیر، پارگی تایر، افزایش مصرف سوخت و انتقال بیشتر ضربات دستاندازها به اتاق میشود و استهلاک بیشتر و سفتی فرمان را نیز سبب میشود اما در عوض کنترل بهتری را در اختیار راننده قرار میدهد و در پیچها نیز بسیار راحتتر عمل میکند. در مقابل تایرهای پهن، تایرهای باریکتر کنترل کمتری دارند و در پیچها ضعیفتر عمل میکنند، اما ضربات وارده به اتاق را نیز کاهش میدهند. از نظر ارتفاع تایر نیز، تایرهای با دیواره کوتاه، کنترل بهتری داشته و فرمان خودرو سریعتر و نرمتر پاسخ میدهد.
Backspace
به فاصله پشت رینگ تا محل نصب پیچ بر روی توپی یا کاسه چرخ Backspace گویند.