ضرورت بالانس چرخ خودرو
چرخ‌ها به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های سیستم تعلیق بوده و در واقع می‌توان گفت در صف مقدم عملیات جابجایی حرکت خودرو قرار دارد و تمامی تلاش نیروهای پشتیبانی از قبیل موتور، ترمز، دنده، کلاچ و … بدون چرخ‌ها، عملی عبث است و تمامی عباراتی که عنوان کردیم برای این بود که اهمیت بالانس چرخ خودرو را به شما کاربر گرامی ارائه بدهیم.
چرخ‌ها به عنوان آخرین جز از سیستم تعلیق، وزن خودرو را تحمل نموده و ارتباط نهایی بین ماشین و زمین را برقرار نموده و با توجه به قوانین نیوتن، اصطکاک، عمل و عکس‌العمل و … حرکت خودرو را ممکن می‌نمایند. همچنین، تمامی ضربه‌های وارد آمده بر خودرو، در وهله نخست به چرخ‌ها وارد شده و این چرخ‌ها هستند که باید به کاهش ارتعاشات کمک نمایند.
بالانس (تعادل) چرخ‌ها
بالانس و تعادل در تمامی ابعاد زندگی بشری و حتی زندگی سایر موجودات، نقش بسیار حیاتی داشته و خروج از خط تعادل اگر با نابودی همراه نباشد، قطع به یقین صدمات جبران‌ناپذیری را برای آدمی به همراه خواهد داشت. چرخ‌های خودرو نیز در صورت بالانس یا متعادل نبودن، پیامدهای منفی فراوانی را به همراه خواهد داست. بالانس چرخ خودروها، به معنای تعادل و هم‌راستایی چرخ‌ها بوده و به صورت علمی، بالانس بین چرخ‌ها در واقع توزیع یکنواخت وزن خودرو بین چرخ‌های مختلف بوده و عدم بالانس خودروها، وضعیت ناهنجاری را برای خودرو به ارمغان خواهند آورد.
پیامدهای عدم بالانس بودن چرخ‌ها
شاید به زعم بسیاری، بالانس نبودن چرخ‌ها در بدترین حالت منجر به لرزش فرمان گردد ولیکن، این بالانس نبودن نتایج بدتری را نیز می‌تواند در پی داشته باشد.
- خرابی زودرس قطعات: همانطور که عنوان شد کلیه ضربات به هنگام حرکت و علی‌الخصوص دست‌اندازها و ناهمواری‌ها به چرخ‌ها وارد می‌گردد و پس از عبور از چرخ‌هاست که به سیستم تعلیق، جلوبندی و … می‌رسد. در گذر زمان و در صورت عدم بالانس نمودن چرخ‌ها، این نیروهای مخرب می‌توانند منجر به خرابی سایر قطعات و کاهش طول عمر مفید آنها خواهد شد.
- لرزش فرمان: لرزش فرمان شاید ناشی از بالانس نبودن چرخ‌ها، شاید در سرعت‌های پایین آنچنان که باید قابل لمس نباشد ولیکن با افزایش سرعت خودرو، این ارتعاشات نیز افزایش پیدا کرده و لرزش فرمان ملموس‌تر و آزارنده‌تر گردد. این لرزش‌ها عمدتا بسته به اندازه و وزن خودرو، اندازه و وزن چرخ‌ها، میزان نابالانسی و …، در سرعت‌های متفاوتی آشکار شده و عمدتا در سرعت‌های حدود 80 کیلومتر بر ساعت خود را نشان می‌دهد.
- افزایش مصرف سوخت: با توجه به زمزمه‌های موجود جهت افزایش قیمت سوخت و یا سایر سیاست‌های کنترلی، اهمیت این موضوع بیش از پیش روشن می‌گردد. بالانس نبودن چرخ‌ها، عملا بازدهی کلی سوخت را پایین آورده و مصرف سوخت خودرو را افزایش می‌دهد.
- فرسایش لاستیک: بالانس نبودن چرخ‌ها باعث عدم توزیع یکنواخت وزن و نیرو بین چرخ‌های مختلف شده و در نتیجه فرسایش سریعتر لاستیک‌ها را در پی خواهد داشت. ناگفته پیداست که فرسایش بیش از حد لاستیک‌ها علاوه بر مشکلات مادی، می‌تواند باعث ایجاد تصادفات دلخراشی نیز گردد.
- شتاب و ترمزگیری ضعیف: عدم تعادل بین چرخ‌ها حتی بر شتاب و ترمزگیری خودرو نیز تاثیرگذار است چراکه خودرو مجبور است برای رسیدن به یک نیروی خاص، بیشتر تلاش نماید و این امر بدین معنی است که اگر شتاب مساوی در دو حالت بالانس بودن و بالانس نبودن چرخ‌ها از خودرو بخواهیم؛ نیروی مفید کمتری جهت شتاب‌گیری و یا ترمزگیری صرف شده است و در نهایت، ضعف در هر دو این عملکردها را در پی خواهد داشت.
علایم بالانس نبودن چرخ‌ها
از علائم بالانس نبودن چرخ ها میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- لرزش فرمان: یکی از ملموس‌ترین نشانه‌های بالانس نبودن چرخ‌ها، لرزش فرمان است به طوریکه حتی رانندگان عادی که تسلط زیادی بر مسایل فنی ندارند نیز قادر به تشخیص این امر هستند؛ البته شاید این لرزش‌های دلایل دیگری نیز داشته باشند که جهت تشخیص دقیق‌تر موضوع باید به مکانیک مراجعه نمود.
- کاهش پایداری خودرو: این موضوع به خصوص در پیچ‌ها و سرعت‌های بالا مشهودتر بوده و می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را با خود به همراه داشته باشد.
- افزایش مصرف سوخت: این موضوع علاوه بر آنکه پیامدی از نامتعادلی چرخ‌ها است به نحوی نشانه آن نیز است. البته برای سایر موارد نیز همین اصل برقرار است ولیکن تشخیص آنها، نیاز به دانش و دقت فنی بالایی دارد.
- خرابی بیش از حد قطعات چرخ‌ها
انواع بالانس نمودن چرخ‌ها
بالانس چرخ خودرو به دو روش انجام می‌گیرد:
1.استاتیکی
2.دینامیکی
-
روش استاتیکی
روش استاتیکی که به روش ایستا نیز معروف است چرخ بر روی یک محور افقی نصب می‌شود که قابل گردش است. در این صورت چنانچه چرخ دارای نامتعادلی باشد به دلیل وزن بیشتر پایین‌تر قرار می‌گیرد. حال جهت ایجاد تعادل، وزنه‌ای با وزن مناسب و در جای مناسب یعنی نقطه مقابل آن و در بالای رینگ تعبیه می‌گردد. چنانچه وزنه‌ها به صورت صحیح انتخاب شده و درست جانمایی گردند، نامتعادلی از بین خواهد رفت.
-
روش دینامیکی
روش دینامیکی که به روش پویا نیز معروف است یک گام روبه جلوتر برداشته و علاوه بر تعیین نقاط نامتعادلی، عدم توازن چرخ‌ها نسبت به صفحه تقارن عمودی نیز سنجیده شده و در صورت مشاهده عدم تعادل، برطرف می‌گردد.
زمان بالانس نمودن چرخ‌ها
نمی‌توان زمان خاصی را برای بالانس نمودن چرخ‌ها در نظر گرفت چراکه این موضوع متاثر از عوامل متعددی است ولیکن در حالت کلی توصیه می‌گردد هر 6 ماه یا هر 8000 تا 9000 کیلومتر، به کارشناسان متخصص مراجعه نموده و بالانس بودن چرخ‌ها، را بررسی نمایید. شایان ذکر است که هر کدام از نشانه‌های فوق‌الذکر نیز چنانچه در خودرو نمایان گردد باید نسبت به بررسی بالانس بودن یا نبودن چرخ‌ها اقدام نمود. نکته مهم دیگر، زمانی است که لاستیک خودرو را تعویض می‌نمایید در این موارد نیز دوباره باید متعادل بودن چرخ‌ها، مورد تایید قرار گیرد.
ذکر این نکته خالی از لطف نیست که برخی از راننده‌ها جهت جلوگیری از سایش نامتعادل لاستیک‌ها، در بازه‌های زمانی مشخص، لاستیک‌های خودرو را به صورت ضربدری تعویض می‌نمایند که در نوع خود می‌تواند به متعادل‌تر نمودن چرخ‌ها کمک نماید.
